UVOD

Poreklo otorinolaringologije datira još iz drevnog Egipta, oko 3500. godine p.n.e. Prvi značajni napreci u ovoj oblasti desili su se u 18. veku, pre svega u razumevanju anatomije, fiziologije i patologije. Tokom grčko-rimske antike postojali su specijalizovani instrumenti i tehnike za hirurške zahvate na glavi i vratu, poput kraniotomije, a neki od tih postupaka nastavili su se u srednjem veku.

Prva hirurška intervencija u oblasti otorinolaringologije bila je kateterizacija Eustahijeve tube 1724. godine, a ubrzo su usledili pokušaji mastoidektomije. Početkom 19. veka, dokumentovana je prva laringoskopija. Prve univerzitetske klinike specijalizovane za otologiju i laringologiju osnovane su 1873. godine u Beču, dok je spajanje otologije i rinologije početkom 20. veka dovelo do nastanka specijalnosti otorinolaringologije.

Razvoj srpske otorinolaringologije pratio je evropske napretke, zahvaljujući Jovan Jovanoviću Zmaju, poznatom piscu i pioniru ove oblasti u Srbiji. Zmaj je 1870. godine promovisao laringoskopiju, koju je izvodio pomoću malog ogledala, čime je uveo ovu tehniku u srpsku medicinsku praksu. U istom periodu, dr Vladan Đorđević, koji je radio u Kneževini Srbiji, primenjivao je laringoskopiju i rinoskopiju, a izveo je brojne otorinolaringološkei maksilofacijalne operacije, uključujući uklanjanje nosnih polipa i lečenje otitisa.

Prvo odeljenje za bolesti uha i grla otvoreno je 1896. godine u Opštoj državnoj bolnici u Beogradu. Početkom 1924. godine, Medicinski fakultet u Beogradu uveo je nastavu iz otorinolaringologije, a istovremeno je započela izgradnja specijalizovane klinike. Klinika za otorinolaringologiju počela je sa radom krajem 1924. godine, a ubrzo su izvođene brojne operacije, uključujući adenoidektomiju, tonzilektomiju, radikalnu mastoidektomiju i operacije maksilarnog sinusa.

Klinika je 1947. godine preseljena u Višegradsku ulicu. Tokom posleratne modernizacije zdravstva u Srbiji, različite bolničke funkcije su konsolidovane, čime je poboljšana efikasnost medicinskih usluga. Dalja ekspanzija i modernizacija klinike usledile su 1955. godine, kada je broj kreveta povećan na 106. Nakon 1983. godine, Klinika za otorinolaringologiju preselila se u zgradu u Pasterovu ulicu, dok je ambulantni deo premesten u Deligradsku ulicu. Integracija sa Centrom za rehabilitaciju gluvih Saveza gluvih Jugoslavije 1985. godine označila je korak ka formiranju Instituta za otorinolaringologiju i maksilofacijalnu hirurgiju, koji je zvanično osnovan 1992. godine u okviru Kliničkog centra Srbije.

Kompleks Opšte državne bolnice

Dr Dragoljub Šraga (1866–1915), prvi otorinolaringolog u Kraljevini Srbiji

Prof. dr Ljubiša Vulović

VAŽNE LIČNOSTI

Prvi lekar koji se specijalizovao za bolesti uha u Srbiji bio je dr Sigmund-Dragoljub Šraga (1866–1915), koji je 1894. godine postavljen za lekara asistenata za bolesti uha u Opštoj državnoj bolnici. Godine 1896. osnovao je Odeljenje za bolesti uha i grla u ovoj bolnici i njime je rukovodio do 1906. godine. Odeljenje je potom vodio dr Milan Stefanović (1906–1912) i dr Ljubiša Vulović (1912–1924). Nakon Prvog svetskog rata, Odeljenje za bolesti uha, nosa i grla postalo je Klinika 1924. godine. Profesor dr Ljubiša Vulović (1924–1945) postavljen je za njen upravnik, nastavljajući svoje vođstvo jer je bio i predavač na Medicinskom fakultetu. Profesor Vulović bio je učitelj prvim generacijama srpskih otorinolaringologa i postavio temelje ove grane medicine u Srbiji, otvarajući odeljenja u Nišu, Kragujevcu, Novom Sadu i drugim gradovima.

Posle Prvog svetskog rata, broj otorinolaringologa u Srbiji bio je veoma mali, pa je 1926. godine radilo samo 12 otorinolaringologa, među kojima su bili: Prof. dr Ljubiša Vulović, dr Bukus Alkalaj, dr Petar Zdravković, dr Sergej Popov, dr Nega Radojičić, dr Dobrivoje-Ćira Maksimović, dr Đoka Borisavljević, dr Isidor Vaskler, dr Pavle Abelcberg, dr Herc Kinstler, dr Josif Valčić i dr Đorđe Mitrović.

Nakon penzionisanja profesora Vulovića 1945. godine, direktor klinike postao je profesor Milan Fotić, koji je 1939. godine izveo prvu totalnu laringektomiju u Srbiji. Takođe, 1948. godine je osnovao Sekciju za otorinolaringologiju Srpskog lekarskog društva. Zbog političkih razloga, nepravedno je penzionisan 1953. godine zajedno sa grupom profesora sa Medicinskog fakulteta. Dalji razvoj klinike nastavio je profesor dr Srećko Podvinec, koji je preuzeo vođstvo 1954. godine. U 1963. godini osnovana su odeljenja za audiologiju, fonijatriju i alergologiju.

Kliniku je od 1969. do 1978. godine vodio profesor dr Dragoslav Savić, koji je dobio nagradu Srpskog lekarskog društva za naučno istraživanje i Orden zasluga za narod. Nakon njega, kliniku je vodio profesor dr Časlav Đoković od 1979. do 1983. godine. Profesor dr Borivoje Krejović bio je na čelu Instituta za ORL i MFS od 1983. do 2000. godine, prvi je promovisao funkcionalnu rekonstruktivnu hirurgiju kod karcinoma grla. Nakon njegovog penzionisanja 2000. godine, Institut je vodio profesor dr Gojko Stojičić, a od 2001. do 2013. godine profesor dr Vojko Đukić. 2009. godine Institut je preimenovan u Kliniku za otorinolaringologiju i maksilofacijalnu hirurgiju.

Od 2013. godine, Kliniku za ORL i MFS vodi profesor dr Nenad Arsović, koji i danas obavlja ovu funkciju.